අපේ අම්මා බත් බඳින හැටි බලන් ඉන්නට අපූරුය. ඇය බඳින්නේ අද මෙන් බත් මුල් හෝ බත් පාර්සල් නොව බත් ගෙඩිය. හැලපි නම් අපි වැඩට යන කාලෙ බත් බැන්දේ ලන්ච් ෂීට් එකක් කඩදාසිය උඩ එලා ඒ උඩට බත්ද බත් උඩින් වටේටම මාළු පිණිද තබා හතර වටෙන් නමා කඩදාසියේ එතීමෙනි. ඒත් අපේ අම්මාගේ බත් එතීම වෙනම විදියක්ය. ඇය තාත්තා වැඩට යන කාලයේ අවුරුදු විසි ගණනක් පමණ හැමදාම හිමිදිරි උදේ තාත්තාට බත් ගෙඩිය සකස් කර දුන්නාය. ඊට පසු මම විවාහ වන තුරුම මට වැඩට ගෙනියන්නට බත් මුල ඔතා දුන්නාය. රස්සාව ලැබෙන්නට ප්‍රථම වුවද අපි කොහේ හරි ගමනක් යතොත් දවල්ට කන්නට අම්මා බත් මුලක් බැඳ දෙයි. ගෙදර කෑම හැමදාම කන මම ඒ දවස්වල හෝටලේකින් කන්නට හරි ආසවෙන් සිටියෙමි. ඒත් අම්මාගේ බත් එකත් එක්ක හෝටලයකින් කෑමේ සිහිනය බොඳවී යයි. අම්මා දුන්න බත් මුලේ වටිනාකම තේරුණේ පසු කලෙක එක එක හෝටල්වලින්ද කැන්ටින් වලින්ද මෙලෝ රහක් නැති වතුරයි බතුයි වගේ කෑම කනවිටය. එතකොට අම්මාගේ බත් එකේ රස මතක්වී ඇහැට කඳුලක් උනයි. මම අපේ අම්මා ගැන බ්ලොගයේ වැඩිපුර ලියා නැත. අම්මා මරණාසන්නව ඉද්දීද ඇය මියගිය පසුද ඒ ගැන පෝස්ටු දෙකක් ලිව්වා මිසක ඇය ගැන විස්තර ඇතුව ලියා නැත.
පටන් ගත්තේ අම්මා බත් බඳින හැටි කියාගෙන නිසා මුලින්ම ඒ විස්තරය බලමු. උදේ පාන්දර නැගිට බත් මාළු පිණි උයා ඉවරකරන අම්මා වත්තට ගිහිං කෙහෙල් අගිස්සක් කපාගෙන එයි. ගෑස් කුකර් ගැන අහලාවත් නොතිබුණු ඒ කාලයේ ඇය දර ලිපේ දුම් කාගෙන උයපු බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත. දර ලිප්වලට අමතරව තිබුණා නම් තිබුණේ බුමිතෙල් ලිප්ය. ඒවා ගම්වල තිබුණේ නැත. අම්මා ඇය ගෙනා කෙසෙල් කොලය ලිපට අල්ලා හොඳින් තවාගනී. තවාගෙන කොළයේ නාරටිය එහෙම ඉරා දමා වට්ටියක් උඩ එලු කඩදාසියක උඩින් කෙසෙල් කොලය තබයි. ඊළඟට ඇය මුට්ටියේ ඇති බත් තව වට්ටියකට නිවෙන්නට දමයි. වට්ටියට දැමූ බත් ගානට නිවෙන විට බත් හැඳි කීපයක් කෙසෙල් කොළය උඩට දමයි. ඉන්පසු හිඳෙන්නට උයාගත් මාළු පිණි බත උඩින් තබා ආයෙම බත් හැඳි කීපයක් ඒ උඩට දමා මාළු පිණි එළියට නොඑන්නට අතින් සකසයි. ඉන්පසුව කෙසෙල් කොළයේ දෙපැත්ත උඩට කර එය සුරුට්ටු කර උඩින් නවා දෙපැත්තද නවා ඇතුලේ ඇති බත් තදවෙන්නට දෙපැත්ත වට්ටියේ තට්ටු කර කඩදාසියේ ඔතාගෙන ගෝණි ලණුවකින් බත් ගෙඩිය ගැටගසා වැඩේ ඉවර කරයි. දවල්ට කන්නට බත් ගෙඩිය දිග අරින විට එන සුවඳ නම් ඉවසන්නටම බැරිය. බත් එක ලෙහා ගත් පසු ඇත්තේ තනිකරම ගල වගේ බත් ගෙඩියකි. එය පැත්තෙන් කඩා ඇතුලේ ඇති මාළු පිණි සමග කන්නට හැක.
මුට්ටිය කියනකොට මට මතක් වුණේ තවත් මුට්ටියක කතාවකි. ඊට මමත් සම්බන්ධය. ඔන්න දවසක් මම කොහේ හෝ ගිහිං අවේලාවේ ගෙදර ආවේ හොඳටම බඩගිනි වෙලාය. මම කන්නට එතැයි බලාපොරොත්තුවෙන් නොසිටි නිසා ගෙදර මට කෑම තබා තිබුණේ නැත. හොදි මාළු පිණි ටිකක් තිබුණත් බත් නැත. මම කන්නට ඉල්ලපු වෙලේ අම්මා පොඩි මුට්ටියකට හාල් ගරා දමා ලිපේ තබා මට බලාගන්න කියා නාන්නට පහල ලිඳට ගියාය. මම ලිප ළඟ ඉඳගෙන සිටියෙමි. බත ඉදවන විදිය මම දන්නේ නැත. බත් මුට්ටියට මොනවා කරන්නදැයි නොදන්න මට මේ වැඩේ පවරා ගිය අම්මා එක්ක මට දැන් හරි තරහය. මම දන්නේ ලිපට දර කෑලි ඔබන්නට පමණය. දැන් නම් දර ලිපේ බතක් පිස ගැනීම මට සුළු දෙයකි. මම දර ලිපේ ඉවීම පුරුදු වුණේ හැලපිගෙනි. ඇයට දර ලිපේ කෑම ඉවීම ගැන මනා පළපුරුද්දක් ඇත. ගෑස් අර්බුදය එන්නට පෙර සිටම රයිස් කුකර් එකක් තිබුණත් අපි දර ලිපේ බත සහ අනෙකුත් මාළු පිණි උයන්නට පුරුදුව සිටියෙමු.
දර ලිපට අවශ්‍ය දර සොයා දර මඩුව හෙවත් දර ගොඩ තරකිරීම තනිකරම මගේ වැඩකි. අපි හදාගෙන තියෙන පොල් ගස් දෙක තුනේ වැටෙන පොල් අතු ගෙන ඒම , ගස් කපපු තැන්වලින් ඉතුරු කොට සහ දඬු අරගෙන ඒම, ඒවා පලා වේලා ගැනීම ආදිය මම කරමි. දර පැලීම නොමිලයේම ශරීරයට හොඳ ව්‍යායාමයක් ලැබෙන වැඩකි. ගේ ඉස්සරහ පාර අයිනේ මම දර කොට පලනවිට පාරේ යන උන් මට හිනාවෙවී යති. මොකදැයි ඇසූවිට ගෑස් එකක් තියාගෙන මොකට නහිනවාදැයි කියති. දර පැලීමේ සොමිය උන් දන්නේ නැත. අපේ පැත්තේ ඒ කාලයේ දරමඩු කීපයක්ම තිබුණා මට මතකය. එකක් තිබුණේ පෙමයියාටය. පෙමා හෙවත් පෙමයියා කියූ ඔහුගේ නම පෙමානිස් විය යුතුය. පෙමයියා පරණ රබර් ගස් ගලවපු වතුවලින් ලොකු කොට මිලට ගෙන ලොරියක දමාගෙන දර මඩුවට ගෙන එයි. ඒ කොටන් ඔහු සිය පුතාවත් හවුල් කරගෙන බණ්ඩි කියතකින් එක සමාන විදියට කුට්ටි කරනවා එතනින් වැඩට යන මම දකිමි. කුට්ටි කළ කොට ඔහු ගොඩ ගසා තබයි. ඒ කුට්ටි පලන්නේ දර ඕඩරයක් ආපු විටය. කලින් පලා තිබ්බොත් අව්වට වේලී දරවල බර අඩුවෙයි. ලොකු පොරවකින් පලා කුඤ්ඤ ගසමින් පලු කරගන්නා දර කුට්ටි අත් පොරවකින් කැබලි කර හොන්ඩර ගණනට කිරා අත් කරත්තයක අහුරාගෙන අවශ්‍ය තැනට ගෙනගොස් බාරදීම සිදුවේ. වැඩිපුරම දර ඕඩර් ලැබෙන්නේ ටවුමේ අයගෙනි. ගම්වල දර මිලට ගැනීමේ සිරිතක් නැත. පෙමයියා දර රාජකාරිය කරන්නේ හැන්දෑ වරුවේය. උදේ වරුවේ ඔහු මාළු විකුණයි.
උදේ පාන්දරම පාගන බයිසිකලයකින් මීගමු යන ඔහු මාළු මිලදී ගෙන බයිසිකලයේ බැඳ ඇති පෙට්ටියේ දමා උඩින් වෙලෙන් කඩා ගන්නා හබරල කොළවලින් වසා ගෙනැවිත් ගෙවල් ගානේ ගොස් මාළු විකුණයි. දවල් වෙනවිට අව්වට මාළු ටික වියලි ස්වභාවයක් ගනී. එවිට ඔහු අලවත්ත අයිනේ ඇති ඇලට බැස මාළු සෝදා හුරුල්ලන් සාලයින් වැනි කුරින්ගේ වැලි තවරා මාළු ටිකට අලුත් මුහුණුවරක් දී නැවතත් බයිසිකලය තල්ලු කරගෙන ගෙවල් ගානේ යයි. දැන්නම් පෙමයියාගේ දරමඩුව තිබුණු තැනක්වත් නැත. පෙමයියාගෙන් පසු දරමඩුව අභාවයටම ගියේය. එපමණක් නොව ටවුමේ තිබුණු දරමඩුද වැසී ගොසිනි. අපේ පැතිවල තිබුණේ දර යාර ගණනට හෙවත් ගමේ කියපු විදියට දර ජාර විකිණීමය. ගස් කැපුවිට දර කොටන් යාරයක් දිගට කපා යාරයක් උසට යාරයක් දිගට ගොඩගසා ගත් විට එය දර යාරයක් හෙවත් ජාරයකි. බොහෝ විට යාර කපා විකුණන්නේ කජු, කොට්ටං, කැන්ද වැනි කොට වර්ගය. යාරවලට අමතරව පිට පළාත්වල තියෙන ලී මඩුවලින් කැපෙන පිට පලු ලොරියක පටවා ගෙනැවිත් බාගත් කළ ඒ ටික අවුරුද්දකට හමාරකට සෑහේ.
අපේ ගමට ළඟ ලොකු පොල්වතු දෙකක් තිබුණි. එකක් බැවුන්වත්තයි. අනික හිග්ගොල්ල වත්තයි. ඒ වතුවලින් වැටෙන පොල්පිති කපා ගෙන ඒම ගමේ අය දර සපයා ගන්නා තවත් ක්‍රමයකි. වත්තේ මහත්තයා කලින් හමුවී පොල්පිති කපා ගන්නට තුණ්ඩුවක් අරගෙන ඉරිදා දවසක වත්තට ගිය විට මුරකාරයා පොල්පිති කපා ගන්නට ඉඩ දෙයි. වරුවක් යනතුරු ගස් යට වැටී ඇති පොල්පිති කපා එක තැනකට ගොඩගසා තබති. පොල්පිති අරගෙන යන්නට කරත්තයට එන්නට කියා කලින් පණිවිඩය කියා ඇත. කරත්තය ආවිට පොල්පිති පටවාගෙන ගෙදර එන්නේ හැන්දෑ කළුවර වැටෙන විටය. ඔය පෙමයියලාගේ ගෙවල් හරියේ ගෑණු දහයක් පහළොවක් පමණ හැමදාම ඔය වතුවලට ගොස් පොල්අතු මිටි බැඳගෙන එන සිරිතක් තිබුණි. පොල් අතු එකතුකර මිටි බැඳගෙන හිසට රෙදි කෑල්ලක් තබා දර මිටිය හිසට ගෙන හැතැප්ම දෙකක් පමණ ඇවිදගෙන එන ගෑණු පෝලිම පොල් අතු මිටිය බිම තබන්නේ අපේ ගෙවල් හරියේදීය. පොල් අතු මිටි ගස්වලට හේත්තු කර විඩා නිවා ගන්නා ගැහැණු නැවතත් එක එක්කෙනාගේ හිසට දරමිටිය අල්ලාදුන් විට අවසන් දර මිටිය හිසට ගන්නට නියරේ යන කාගේ හෝ උදව් ඉල්ලති. ගෑණු ගෙනයන දරමිටි ඇතුලේ වත්තේ වැටී ඇති පොල් ගෙඩි කීපයක්ද සුක්ෂමව දමාගෙන එන බව කවුරුත් දනිති. හැමදාම මේ දරමිටි පෝලිම නියර දිගේ යන නිසා දර ගෙනියන්නේ වැඩි කොටස විකුණන්නට විය යුතුය. ඒ කාලයද අවසන්වී දැන් බොහෝ කල්ය. ලොකු වතු ටිකද කෑලි කඩා විකුණා ඇත.
ගෑස් සැපයුම අඩපණවී දැන් නැවතත් පුළු පුළුවන් අය දරවලට හුරුවෙමින් ඉන්න මේ කාලයේ දර ලිපේ බතක් උයාගන්නා හැටි පුරුදුවීම කාලෝචිතය. මුලින්ම දර ලිපේ උයන්නට හුරු වෙන අයට මෙය ටිකක් අමාරු කාරියකි. විශේෂයෙන්ම දර ලිපේ ගින්දර පාලනය කරගැනීම ටිකක් අමාරු වැඩකි. අනික් කාරණය විවිධ හාල් වර්ග විවිධ උෂ්ණත්වයේ ඉදෙන ඒවාය. වැරදුනොත් කර වෙයි, අඩිය අල්ලයි, බත බෙරි වෙයි ආදී නොයෙකුත් අකරතැබ්බය. මුලින්ම හාල් සෝදා ලිපේ තබා ගිණි අවුළුවා ගත යුතුය. ඉස්සර නම් හාල් හෝදලා මදිය. ගරන්නත් ඕනෑය. ඒ කාලේ අද මෙන් ගල් වැලි ඉවත්කළ හාල් තිබුණේ නැත. ඒ නිසා බත උයන්නට පෙර හාල් ටික දෙසැරයක් වත් ගරා ගත යුතුය. නැති නම් බත් කනවිට ගල් හැපේ. ස්වාමිපුරුෂයා යාලුවනුත් එක්ක බත් කනවිට ගල් හැපුනොත් එය බිරිඳට හොඳ නැත. ඒ නිසාම හාල් ගරාගෙන බත උයද්දී අපේ අම්මලා එහෙම බොහොම පරිස්සම් වූහ. බත උයාගන්නා ක්‍රම දෙකක් ඇත. එකක් නම් මුට්ටියට වැඩිපුර වතුර දමා හාල් ටික තැම්බුණු පසු වතුර පෙරා ඉවත් කිරීමයි. ආදී කාලයේ සිටම බත් ඉව්වේ එසේය. නමුත් දැන් බත පිසෙන්නට හරියන ප්‍රමාණයට වතුර තබා බත ඉදවති. බොහෝ විට රයිස් කුකර් වලින් උයද්දී වතුර පෙරන්නට බැරි නිසා මේ ක්‍රමය යොදාගන්නට ඇත. බතට වතුර තියන්නට කියන්නේ මැද ඇඟිල්ලේ පුරුක් දෙකක ගණනටය. එහෙම උනත් ඊට වඩා වතුර තියන්නට පුළුවන් හාලුත් ඇත. එය තමන්ගේ පළපුරුද්ද අනුව ගණන් බලා කල යුතුය. අපේ අම්මා බත් උයද්දී සමහර විට බත් මුට්ටිය වහන නෑඹිලියට වතුර ටිකක් දමයි. බත ඉදෙද්දී නෑඹිලියේ වතුරත් රත්වෙයි. එහෙම කරන්නේ බතට වතුර මදි වුනොත් නෑඹිලියේ ඇති වතුර ටික මුට්ටියට දමන්නටය. වතුර මදිවෙලා ඇල්වතුර දැම්මොත් එහෙම එය ප්‍රශ්නයකි. බත බෙරිවෙන්නට එහෙම නැත්නම් ඇට්ටකුණා වෙන්නට පුළුවන.
ඉතිං දැන් අපි දර ලිපේ හාල් මුට්ටිය තබා ඇත. දැන් තියෙන්නේ ගින්දර දැමීමයි. මුලින්ම මුට්ටියේ වතුර පැහෙන්නට ඇර ඊට පසු හාල් දමන්නටද පුළුවන් අතර කෙළින්ම හාලට වතුර දමා ලිපේ තබන්නටද හැකිය. එය සිදුවෙන්නේ හාල අනුවය. දැන් අපි මඤ්ඤොක්කා වැල් අල එහෙම තම්බද්දී නම් අල ටික අනිවාර්යයෙන්ම පැහෙන වතුරට දැමිය යුතුය. ඉදිරියට එන්නේ වැල් අල ගලවන කාලයයි. අප්‍රේල් මාසය වෙනතුරු වැල් අල ගලවා ගන්නට හැකිය. වැල් අල ගලවා එවෙලේම කෑමට ගන්නට පුළුවන් උනත් එතනදී වැල් අලයේ නියම රස අපට ගන්නට ලැබෙන්නේ නැත. අලය ගලවා සතියක් හෝ දෙකක් හුළං වදින්නට තබා තිබිය යුතුය. ඒ අලයේ ඇති වතුර ගතිය අඩුවෙන්න්ටය. කඩවල්වල එහෙම දැන් විකුණන්නට තියෙන වැල් අල අව්ව හුළං එහෙම වැදී නියම ගණනට වේලී තියෙන නිසා ඒවා තම්බන්නට කදිමය. මමත් මෙදා සැරේ අල වැල් දහයක් දොළහක් හදා ඇත. ඒවාද දැන් කොළ මැරී තියෙන නිසා ගලවන්නට කාලය හරිය. ගිය සැරේ මම අවුරුදු දෙකක් පමණ ගතවූ වැල් අලයක් ගැලෙව්වෙමි. ඒ අලය රාජ අල වල පාටට පොඩ්ඩක් අඩු පාටක් ඇති උතුරේ එහෙම බහුලව ආහාරයට ගන්නා අලයකි. වැඩිය පොළොව යටට බහින්නේ නැතිව වට්ටක්කා ගෙඩියක හැඩයට උඩ පැතිරී යන අලය කෑමට කදිම රසක් ඇති අලයකි. ගැලෙව්ව පසුව අලය මට තනියම උස්සගෙන එන්නට බැරි නිසා විල්බැරෝවක දමාගෙන ගෙදර ගෙනත් බලනවිට බර කිලෝ තිහක පමණ ප්‍රමාණයක් විය. සාමාන්‍යයෙන් අලය වැඩිලා මදිය කියා හිතනවා නම් ගලවන්නේ නැතිව එහෙමම තබන්නට හැකිය. එතකොට ඊළඟ අවුරුද්දේ තවත් ලොකුවී අලය හැදෙයි. මගේ අල වැල් ටික නම් එක සැරේ නොගලවා ළඟදී එනවාය කියන සාගතයට මුහුණ දෙන්නට තබාගන්නට හිතාගෙන සිටිමි.
සාමාන්‍යයෙන් වැල් අල ලොකු වෙන්නේ වැල යන උස අනුවය කියාද කතාවක් ඇත. වැල ඉහළ යන්නට යන්නට අලයේ ප්‍රමාණය වැඩිවේ. ඒ නිසා වැල් අල හදන විට වැල උස ගහකට යවන්නට හැකිනම් හොඳ ප්‍රතිපලයක් ගන්නට හැකිය. අපේ මිත්‍ර රැවුලාද උගේ වත්තේ අල වැල් ගොඩක් වවා ඇත. මමත් අල වවන්නට ගුරු හරුකම්ද හිටවන්නට අලද ගත්තේ රැවුලාගෙනි. අල වාරයට අපි අල කන්නට රැවුලාගේ ගෙදර යෑම සිරිතකි. ඌත් අපටම කියා අල වැලක් දෙකක් වෙන්කර තියාගෙන සිටී. අපි ගිය විට රැවුලා ලොකු අලයක් ගලවා සුද්ද කර කෑලි කපා තම්බන්නට පවුලට දෙයි. අල හැලිය තැම්බෙන තුරු අපි පොඩ්ඩක් රහමෙර පානයේ ගැලී සිටින්නෙමු. රැවුලාත් එකතු කරගෙන රහමෙර පානය කරනවාට රැවුලාගේ පවුල නම් පොඩ්ඩක්වත් කැමති නැත. ඒ වුණාට අපි යනවිට ඇයගේ කුස්සියට සෑහෙන බඩු ප්‍රමාණයක් ගෙනියන නිසා ඇයව ෂේප් කර ගත හැක. නැත්නම් මොකුත් නොබී අල විතරක් කන්නට වුනොත් ඒක මහා කරුමයකි. කොහොම වුණත් අපි වාර්ෂිකව කරගෙන ගිය මේ සත්කාරය පහුගිය අවුරුදු දෙකේ ඇනහිටියේ කොරෝනා වසංගතය හේතුවෙනි. ඒත් දැන් ගෙදරකට යන්නට තරම් තත්වය ෂේප් නිසා මම රැවුලාට කතා කළේ මීට දවස් කීපයකට පෙරය. අපට කන්නට අල තියාගෙන ඉන්නවා යයි කියූ රැවුලා හැකි ඉක්මනින් එන්නැයි ආරාධනා කළේය. නත්තල් පහුවෙලා එන්නෙමි කියා මම කීවෙමි.
මෙදා සැරේ නත්තල් සිරිය කොහොම වේදැයි නත්තලට පෙරදින වන අදත් කියන්නට බැරිය. කොහොමත් අපේ පළාතේ නත්තල සමරන අය අඩුය. නමුත් ටවුමේ කඩවල් නම් නත්තලට සුදානම් වී සිටින අයුරු මම දුටුවෙමි. මෙදා නත්තල් කොහොමදැයි මම කතෝලික මිත්‍රයෙකුගෙන් නිකමට ඇසුවෙමි. කංකුන් මිටිය රුපියල් හැත්තෑ පහක් වෙන රටේ කොහොම නත්තල් කන්නදැයි ඔහු පෙරළා මගෙන් ඇසුවේය.
සීත සුළං රැළි මැදින් මේ ගෙවී යන්නේ අවුරුද්දේ අවසන් දින කීපයයි. අලුත් අවුරුද්ද ලබන්නට පෙර තවත් පෝස්ටුවක් ලියැවේ යයි සිතන්නට බැරිය. මේ අවුරුද්දේ පෝස්ටු ලියවුණේ කීපයකි. එනම් මේ පෝස්ටුවත් සමග පහකි. නමුත් පහුගිය අවුරුද්දට වඩා වර්ධනයක් ඇත. පහුගිය අවුරුද්දේ ලීවේ පෝස්ටු හතරකි. එළැඹෙන 2022 වර්ෂයට කෙසේ ලියවේදැයි අපි බලමු. ලබන්නාවු අලුත් අවුරුද්ද මගේ පාඨකයන් වන ඔබ සියළු දෙනාටත් ඔබේ පවුලේ අයටත් දුකෙන් තොර සැපෙන් බර වසංගත රෝග, සාගත ආදියෙන් විනිර්මුක්තවූ සුවබර, පින්බර, කිරි උතුරන්නාවූ සුඛිත මුදිත අලුත් අවුරුද්දක් වේවායි පතන්නේ ඔබට ඉතා හිතවත් හැලපයා, හැලපී සමග හැලපැට්ටාය෴
