කුඹුරු කතා, හාල්, බත් සහ කිරිබත්.

 

අපේ රටේ අයගේ ප්‍රධාන ආහාරය බත්ය.  බත් ලැබෙන්නේ හාල් වලිනි.  හාල් ලැබෙන්නේ වී වලිනි.  වී ගන්නට කුඹුරු වපුරා වී වැවිය යුතුය.  කුඹුරෙන් නිපදවෙන වී ඇටය ගෙදර බත් මුට්ටියට එන ගමන නම් බත් තරම් රසවත් නැත.  අද කියන්නට හදන්නේ ඒ කතාවෙන් ටිකකි.  සාමාන්‍යයෙන් ගම්වල උදවිය තුන් වේලටම බත් කති.  ඒත් අපේ මහගෙදර නම් බත් ඉව්වේ දෙවේලකි, දවල්ට සහ රෑටය(අපේ ගෙදර දැන් නම් එක වේලකි, ඒ තාක්ෂණික ප්‍රශ්න නිසාය)  දෙවේල බත් ඉව්වේ මා කුඩා කාලයේය.  උදේට අනිවාර්යයෙන්ම වෙන මොනවා හෝ කෑමකි.  ගෙදරට වී ගන්නට අපේ කියා කුඹුරු තිබුණේ අක්කරයකි.  අවුරුද්දට එක කන්නයක් වැපුරූ ඒ කාලයේ කුඹුරෙන් ලැබෙන අස්වැන්න ගෙදර අයට අවුරුද්දම කන්නට නොසෑහේ.  ඒ කාලයේ වැපුරුවේ මාවී නමැති  හයමස් වියකි.  ගොයම් ගස තරමක බට ගසක් සේ උඩට වැවෙන ඇට කුඩා සම්බා හාලේ විය අවුරුද්දකට දෙවරක් වපුරන්නට කල් මදිය.  අස්වැන්නද ටිකකි.  නමුත් වී ගෙට ගෙන හොඳට වේලා ඉපියන්, ගුල්ලන් එනවාට දෙහි කොළ එහෙම දමා ගබඩා කරගත් විට අවුරුදු හතරක් පහක් කිසි ප්‍රශ්නයක් නැතිව තබාගත හැක.  දැන්නම් ඒ හයමස් වී වර්ගය දකින්නටවත් නැත.  අපේ මිතුරු රැවුලා පහුගිය කාලයේ උගේ කුඹුරකට ඔය හයමස් විය ගසා තිබෙනු මම දැක්කෙමි.  කාලෙකින් නොකෑ නිසා ආසාවටවත් ටිකක් කන්නට මම උගෙන් වී ටිකක් ඉල්ලූ විට දෙන්නම්ය කියා කීවත් පහුගිය කාලේ රට වසා තිබූ නිසා ගේන්න යන්නට බැරිවිය.

වී වලට තරම් නම් ගොඩක් ඇති වෙනත් ධාන්‍ය වර්ගයක් නැති තරම්ය.  උදාහරණයකට කුරක්කන් ගතහොත් වපුරන්නේ කුරක්කන්ය.  හැදෙන්නේ කුරක්කන්ය.  කපන්නේ කුරක්කන්ය.  කන්නෙත් කුරක්කන්ය.  එහෙත් වී වල වී වැපුරූ විට හැදෙන්නේ ගොයම් ගස්ය.  ගොයම් කපද්දී ඒවා උප්පිඩි වෙයි.  කමතේදී බැතය.  වී වලින් ලබාගන්නේ හාල්ය.  හාල් තැම්බූ විට බත්ය.  අපේ අම්මා වී ඇට වලට කිව්වේ වියැට ගෙඩි කියලාය.  හාල් වලට හාට ගෙඩි කියා කිව්වාය.  දැන්නම් එහෙම වචන ඇහෙන්නේ නැතිය.

ඉතිං අපට තිබුණු කුඹුරු අක්කරයට අමතරව රේල් පාර අයිනේ තිබුණු සී ජී ආර් රිසිවේෂන් එක හෙවත් දුම්රිය රක්ෂිතයට අයිති කුඹුරු කෑලි කීපයක්ද සීයා වැඩ කළේය.  නියමය තිබුණේ අස්වැන්නෙන් කොටසක් දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවට දෙන්නටය.  නමුත් අස්වනු කපාගත් පසු දෙන්නට කෙනෙක් නැත.  දෙපාර්තමේන්තුවේ කවුරුත් ගන්න එන්නෙත් නැත.  ඒ නිසා ඒ වී කොටසද ගියේ අපේ ගෙදරටමය.  සීයා වෙල් මුලාදෑනියා නිසා යායේම කුඹුරු වලින් සීයාට බුසල දෙක වශයෙන් කොටස ලැබේ.   අපට අවුරුද්ද කන්නට ඇති තරම් වී ලැබුණේ ඔය විදියටය.  වී දමන්නට අපේ ගෙදර අති විශාල පෙට්ටියක් තිබුණි.  ඒ පෙට්ටිය අපේ මහගෙදර කෑම කාමරයෙන් හරි අඩක් අහුරා තිබුණි.   දැන්නම් ඒ වී පෙට්ටිය ගලවා දමලාය.  කෙනෙකුට පෙන්නන්නට වටින තරම් විශාල ඒ වී පෙට්ටියේ පිංතුරයක් මට කලින්ම ගන්නට නොහැකිවීම ගැන මම අදටත් කණගාටුවෙමි.  වී පෙට්ටියේ කාමර දෙකකි.  ඔය කාමර දෙකම පිරෙන්නට අස්වැන්න ලැබුණු වාරවල අම්මා සතුටු වෙයි.  වී පෙට්ටියේ දෙපැත්තම පුරවා ඉඩ මදිවී ගෝනිවලත් පුරවා ගොඩ ගසා තබන්නට තරම් වී ලැබුණු විට අම්මා වඩාත් සතුටු වෙයි.  

වී පෙට්ටියට නිකම්ම වී දමන්නේ නැත.  ඒකටත් ක්‍රමයක් ඇත.  අස්වැන්න ගෙදරට ගෙනා පසු සතියක් විතර අව්වේ දමා හොඳින් වේලාගත යුතුය.  ඊට පසු වී පෙට්ටිය සුද්ද කර පරණ වී තිබේ නම් අයින් කර සුබ දවසක මුලින්ම දෙවියන්ගේ කොටස වෙන්කරනු ලබයි.  දෙවියන්ගේ කොටස දමන්නේ කොළපත් ගොටුවලය.  කොළපතට වී දමා පැණි මුල් වගේ හදන ගොටු දෙක කට බැඳ එකක ප යන්නද අනිකේ වි යන්නද අඟුරු කැටයකින් ලියා වහලේ බාල්කයක එල්ලීම සිදුකරයි.  ප ගොට්ට පත්තිණි දෙවියන්ටය.  වි ගොට්ට විෂ්ණු දෙවියන්ටය.  කොහොම වෙන්කලත් ඔය ගොටු දෙකම ගෙනියන්නේ දෙවාලේ කපුවාය.  අස්වනු කපාගත් පසු දෙයියන් වඳින්නට ගෙවල් ගානේ යන දෙවාලේ කපුවා වී දමන්නට ගෝනිත් උස්සාගෙන යන්නට ගෝලයනුත් රැගෙන එයි.  එකතු කරගන්නා වී ගෝනි ටික අපේ ගෙදර තබා ගෙදර යන කපුවා දවසකින් දෙකකින් කරත්තයකුත් අරගෙන ඇවිත් වී ගෝනි රැගෙන යයි.  දෙයියන් වඳින තුරු පිටි කොටන්නට හෝ කැවුම් කොකිස් ආදී කැවිලි හදන්නටත් තහංචිය.  කපුවා දෙයියන්ට යාතිකා කර තහංචිය අයින් කර දමා සීයා දෙන කිතුල් රා බෝතලයද බී යන්නට යයි.

වී අස්වැන්න ගෙට ගෙනෙන්නට පෙර සුබ දවසක වී ටිකක් ගෙට ගැනීමේ චාරිත්‍රයක්ද ඇත.  මට එය කලින් කියන්නට අමතක විය.  එය මෙහෙමය.  සුබයි කියන දවසක කුඹුරෙන් වී ටිකක් ගෙට ගෙනේ.  සුබයි කියන්නේ නැකත් බලා නොවේ.  බොහෝ විට බදාදා හෝ බ්‍රහස්පතින්දා දවසකය.  අඟහරුවාදා නම් වී සම්බන්ධ කිසිම වැඩක් නොකෙරේ.  වී ටික ගෙට ගෙනෙන්නේ වයිතාලයෙන්ම පොළොවට එළිය වැටෙන්නට පෙරය.   වී ටික ගෙට ගන්නේ හොඳ යයි කියන කෙනෙක්ගේ අතිනි.  හැම කන්නයකම මේ වැඩේට අහුවෙන්නේ මාවය.  අපේ තාත්තා උදේ පාන්දර වැඩට යනවිට මාවත් ඇහැරවා ගෙන එක්ක යයි.  තාත්තා අතේ දෑකැත්තක්ද ඇත.  මම සුදු රෙදිකඩක් හිසේ ඔතාගෙන නිදිමරගාතේම තාත්තා පසුපස යමි.  අපේ කුඹුරු තියෙන්නේ ගෙදරින් ටිකක් දුරය.  තාත්තා මාව කරුවලේ එපමණ දුර එක්ක යන්නේ නැත.  ගෙවල් ලඟපාතම කුඹුරකින් බොහෝවිට අපේ නෑදෑයෙක්ගේම කුඹුරකින් පැසුණු ගොයම් මිටක් කපන තාත්තා එය සුදු රෙදිකඩක ඔතා මගේ හිසමත තබයි.  "හා දැන් ගෙදර යන්න" කියා දෑකැත්ත මගේ අතට දී තාත්තා එහෙමම වැඩට යයි.  ගොයම් මිට හිසමත තබාගෙන මම ගෙදර එමි.  ගෙදර ආපසු සීයා ගොයම් මිට කෙසෙල් පට්ටයකින් බැඳ බාල්කයේ එල්ලයි.  ඊළඟ කන්නයේ ගොයම් මිට ගෙදරට එනතුරු එය එසේම බාල්කයේ එල්ලී සිටී.

ගොයම කපා අස්වැන්න ගෙටගත් පසු සතියක් දෙකක් යනතුරු කරන්නට තියෙන්නේ වී ටික වේලා ගැනීමය.  ගෙයි තිබෙන ගෝනි වලින් එළියේ මාගලටත් ආයෙම හවසට මාගලෙන් ගෝනිවලට දමා ගෙටත් අදින්නට ඇති වී වේලීම පණ යන වැඩකි.  හොඳට වේලාගත් වී ටික පෙට්ටියේ ගබඩා කිරීම ඊළඟ කාරියයි.  මම ඉස්සෙල්ලා කිව්වාසේ හොඳට පිරිසිදු කරගත් වී පෙට්ටියට වී ටික පුරවන්නෙත් සුබ දවසකය.  වී පුරවන විට දෙහි කොලද වීත් එක්කම දමන්නේ කෘමි සතුන්ගෙන් වෙන හානි වලක්වා ගන්නටය.  මීට අමතරව තවත් කෙම් ඇත.  වී දමන විට පෙට්ටියට බෙල්ලෙකුත්, කොහොඹ ලෑල්ලකුත්,දෑකැත්තකුත් දැමීම සිරිතකි.  ඒ වී තනිවෙනවාට සහ ආරක්ෂාවටය.  එහෙම නැත්නම් කොහොඹයා වී අදිනවා කියා කුඩාකල මට අම්මා කියා ඇත.  වී පෙට්ටිය ගැලෙව්වායින් පසුව පැත්තකට දමා තිබු බෙල්ලා සහ කොහොඹ ලෑල්ල මම ගෙදර ගෙනාවෙමි.  පිංතුරයේ තියෙන්නේ ඒ දෙකය.  මේවාට වයස නම් මේ වන විට අවුරුදු සීයක් හමාරක් හෝ ඊටත් වැඩි වෙන්නට පුළුවන. 

හයමස් වී වලට පසු වෙනත් වී වර්ග වපුරන්නට පටන් ගත්තේ හයමස් වියේ අස්වැන්න ප්‍රමාණවත් නොවන නිසාත් ගතවෙන කාලය වැඩි නිසාත්ය.  ඊට පසු හැංගිමුත්තන් කියා වී වර්ගයක් ගොවීන් අතර ජනප්‍රිය විය.  මාස තුන හමාරේ හෝ හතරක් වයස වීය ඉස්සාම බාල කන්නයට තුන්මස් වියක් ගසා කන්න දෙකක් කරදරයක් නැතිව වැපිරිය හැක.  හැංගිමුත්තන් කියන්නේ පැහුණු වී කරල පහළට වැටී කොළ අතරේ නොපෙනී යන නිසාය.  පසුකාලීනව වී පර්යේෂණ ආයතනය විසින් වැඩි දියුණු කරන ලදුව ගොවීන්ට ලබාදුන් එච් 4 , එච් 8 වැනි බිත්තර වී ගොවීන් අතර බොහෝ ජනප්‍රිය වුයේ අඩු මාසෙන් වැඩි අස්වැන්නක් ලබාගත හැකි නිසාය.

ආණ්ඩුවෙන් නොමිලේ ලබාදුන් හාල් සේරු දෙකක් කෙනෙකුට ලැබුණු මේ කාලයේ චීනයෙන් හෝ බුරුමයෙන් ගෙන්වන ලද අපේ ගමේ කාන්තාවන් මින්චාට් කියා හැඳින්වූ මිල්චාඩ් සහල ගම්වල බොහෝ ජනප්‍රිය විය.  සුදු හෙවත් තරමක බොර පාට මිල්චාඩ් හාලේ බතට සැරට අඹරාගත් පොල් සම්බෝලයක් එකතු කරගත් විට ඇති සුවඳ සහ රසය අදත් මතක් කල හැක.  මිල්චාඩ් වලට අමතරව සමුපකාරයේ තිබුණේ සුදු කැකුළු හාල සහ රතුම රතු රතු කැකුළු හාලයි. තැම්බූ සම්බා හාලේ බත්වලට පුරුදුව සිටි අපේ පළාතේ අයට කැකුළු හාල උවමනා උනේ කිරිබතක් හදාගන්නට පමණි.  අදටත් රතු කැකුළු බත් පමණක්ම කෑමට පුරුදුවී සිටින දකුණු පළාතේ අය කෙසේ වුවත් අපේ පැත්තේ නම් රතු බත් කෑමක් තිබුනේම නැත.  අපේ කාර්යාලයේ සිටි දකුණේ වැසියෙකු වූ විමලයා වරක් කීවේ රස්සාව ලැබී කොළඹට එනතුරු සුදු බත් කියා ජාතියක් තියෙනවාදැයි වත් ඔහු නොදැන සිටි බවයි.  ඒ සියල්ල දැන් අතීතයයි.

දේශීය හාල් වර්ග සිය ගණනක ලැයිස්තුවක් මම දවසක් මුහුණු පොතේ තිබෙනවා දැක්කෙමි.  ඒ වගේම දෙමළ චිත්‍රපටියක් බලද්දී එහි ප්‍රධාන නළුවා සහල් වර්ග සිය ගණනාවක නම් කටපාඩමෙන් කියාගෙන ගියේය.  කෙසේ වුවත් ඉන්දියාවේ සිටිද්දී අපි අතර ජනප්‍රිය සහල් වර්ගයක් වුණේ පොන්නි සම්බා හාලය.  වතාවක් කේරළයේ සංචාරයකදී හෝටලයකින් කන්නට ලැබුණු පබළු ඇට මෙන් ඇට ලොකු රවුම් හාලේ බත ඊට පසු කිසි දිනෙක කන්නට නොලැබුණි.  මට්ටා හෙවත් මෝටා නම් තැම්බූ රතු හෙවත් දුඹුරු පැහැති හාල්වල බතද කෑමට බෙහෙවින් රුචිකරය.  මැද පෙරදිග ඉද්දී දවසක් සුපර් මාකට් එකකින් ගත් ඉඩ්ලි රයිස් ටිකක් මම ගෙදරට ගිහිං දුන්නේ කිරිබත් හැදුවොත් රසට තියේවි කියා හිතලාය.  හිතුවා වගේම ඒ හාලෙන් හදපු කිරිබත ගෙදර පමණක් නොව අපේ යහළුවන් අතරත් නැගලා ගිය බව තේරුණේ ඒ ව්දියට කිරිබත් හදාදෙන ලෙස ඉල්ලමින් උන් අපේ ගෙදර එන්නට වූ විටය.  ලුණු මිරිසකුත් මාළු හොද්දකුත් එක්ක ඉඩ්ලි හාලේ කිරිබත අපූරුය.

කිරිබත් කන්නට අපි බොහෝ දෙනෙක් මනාපය.  අපේ රටේ හන්දි ගානේද තොග පිටින් කිරිබත් උයා කාපු හැටිද පහුගිය දවස්වල දැකගන්නට ලැබුණි.  ඒවා නම් රැල්ලට කන කිරිබත් උනත් මට හිටපු යාලුවෙක් කිරිබත් කෑමේ රුසියෙකි.  කිරිබත්ව්ලට ඔහු කොච්චර කැමතිද කිව්වොත් ලැබෙනවා නම් තුන් වේලම හරි කිරිබත් කයි.  ඔය අපි විප්‍රවාසයේ හිටපු කාලයේය.  ඔහු වැඩකළ කොම්පැනියේ තුන් වේල කෑම තිබුණත් ඉන්දියන් කෝකියන් උයන කෑම කන්නට ඔහු මනාප නැත.  කාමරේ ලංකාවේ විදියට මොකුත් හදාගෙන කන්නට ඔහු උයන්නට දන්නේ නැත.  හැම සති අන්තයකම පාහේ ඔහු අපේ ගෙදර එන්නේ ලංකාවේ විදියට කන්නටය.  එළු මස් ගාතයක් හාල් එළවළු ආදී අඩුම කුඩුම රැගෙන එන ඔහු අඩියක්ද ගසා කාබී සතියට හරියන්නට කෑමද හදාගෙන යයි.  ගෙනියන්නට වැඩිපුර ඉල්ලන්නේ කිරිබත්ය.  ඒවා ෆ්‍රිජ් එකේ තබාගෙන කනවිට මයික්‍රොවේව් එකේ  රත්කරගෙන කන බව ඔහු කීවේය.

අපේ ලොකු අම්මා හෙවත් අම්මාගේ අක්කා රතුම රතු ලුණුමිරිස් තලියකුත් එක්ක හදා දෙන කිරිබත අදටත් මගේ සිතේ නොමැරෙන මතකයක්ය.  ලොකු අම්මලාගේ ගෙදර තුන් වේලටම කෑම බත්ය.  උදේට කුඹුරු හාලේ සම්බා බත කන්නට රස කිරි හොද්දක් හෝ පොල් සම්බෝලයක් ලැබේ.  කොච්චර කැමති උනත් කිරිබත් කන්නට ලැබෙන්නේ ඉඳහිටය.  සුද්දා වෙසක් එකට දෙන කිරිබත් දන්සලත් ගමේ කිරිබත් උයන ගෑණු උදවිය වැඩ පෙන්වන තැනකි.  සුද්දා ඔවුන්ට තමන් කැමති විදියට තනි තනිව කිරිබත උයන්නට දෙයි.  එතනදී අපටද විවිධාකාර රසයේ කිරිබත් කන්නට වාසනාව ලැබේ.  කොහොම උනත් සුද්දාගේ දන්සැලේ කිරිබත උයා කෙසෙල් කොළයට දමා පොල්තෙල් ගාන ලද කෙසෙල් කොළයකින් තුනී කරන විට එන සුවඳ නම් කියා නිමකරන්නට බැරිය.  එහෙම කියාගෙන යනවිට මට තවත් කිරිබතක් මතක්වේ.  ඒ අපි රත්නපුරේ මහ සමන් දේවාලයට ගිය දවසකය.  අපි ගිහිං දේවාලයේ චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර බලා හැම තැනම රවුමක් ගසා එළියට එන්නට පිටත් උනා විතරය.  බන්දේසියක කිරිබත් ගොඩක් තබා එය අපේ පැත්තට දික් කරගෙන ඉන්න කෙනෙක් එතන විය.   බාරයක් ඔප්පු කරන්නට ආ කෙනෙක් විය යුතුය.  ඒ කිරිබත් කෑල්ලක ප්‍රමාණය කිව්වොත් ගඩොල් ගෙඩියකට වඩා ටිකක් ප්‍රමාණයෙන් අඩුය.  ලා රතුපාට කිරිබත් කැටය බැලු බැල්මට එහෙම රස පාටක් නොපෙනේ.  කෝකටත් කියා අපි කිරිබත් කෑල්ල බැගින් අරගත්තෙමු.  රස බැලුවේ වාහනයට ගිහින්ය.  ඒ කිරිබත් කෑල්ල කොච්චර රසද කිව්වොත් ආපහු ගිහිං තව කෑලි කීපයක් ගන්නට තිබුණා නම් හොඳයි කියා අපි කතාවුනේ සිනාසෙමිනි.

ඉතිං කුඹුරුත් හාලුත් කිරිබතුත් ගැන කතාව නොදැනීම දික්විය.  කුඹුරු ගැන කියපු වෙලේ මම මෑතකදී කියවපු කවියක් මතක් විය.  මේ කවියේ මුල් පද තුන කෙසේ වෙතත් අවසන් පදය නම් අදද නිතරම පාහේ කියැවෙන එකකි.  කවිය කෙතරම් නිර්ව්‍යාජද අවංකද කිව්වොත් එයින් නැගෙන ශෝකී රසය මා සිත බෙහෙවින් තැවුලට පත්කළේය.  සති ගණනක් මගේ හිතේ රැව් පිළිරැව් දුන්නේ ඒ නිර්නාමික කවියාගේ ශෝකී චිත්තයයි.  සරල කවියක් වුවද එයින් කියැවෙන ලොකු විස්තරය මසිත සැබවින්ම කම්පාවට පත්වන තරම ප්‍රබල එකක් විය.  කවිය විවරණය කරන්නට අර්ථ නිරූපනය කරන්නට තිබුණා නම් හොඳ වුවත් එසේ නොකර මා නිකම්ම කවිය මෙහි ලියන්නේ එහි රසය ඔබට කැමති ආකාරයට ඔබේ ආරයට විඳ ගන්නටය.   ඔබට මෙයින් දැනෙන යම් රසයක් වේ නම් ලියා තබන්නට යැයි මා ඉල්ලා සිටින්නේ කවදා හෝ මේ කවියට මම දෙන අර්ථ නිරූපණය ලියන්නට මා සිතා සිටින හෙයිනි.  මා සිත් සසල කළ ඒ කවිය මෙසේය.

පින්ඇති අතපත්තු මට කරපු කාරියා 

මා වැඩකළ කුඹුර වපුරන්ට නෑරියා 

ගස්මුල් ගලවන්ට මා කරපු වීරියා

නඩු නැති රටට මොට පායාද සූරියා෴