මල්බර රෝහල, පෙට්ටි කඩ සහ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය.

අද ලියන්නට යන්නේත් මීට කලින් ලියු කතාවටම යම් ආකාරයකින් හෝ සම්බන්ධයක් ඇති   එනම් වැලිසර ළය රෝහල ගැනම කතාවකි.    එදා ලීවේ චිත්‍රාගේ කොටු පැනිල්ල ගැනය, ඒ කතාව ලිවීමෙන් පසු බොහෝ කාර්ය බහුල වීම හේතුවෙන් කමෙන්ට් වලට උත්තර බඳින්නට පවා කාලයක් නැතිවිය.    අද මෙය ලියන්නට ඉඩවරයක් ලැබුණේ මහන්සිය නිසා හෝ මේ දිනවල පවතින ශීත කාලගුණය නිසා හෝ අසනීපව ගෙදරට වී සිටින්නට ලැබීම නිසාය.    ළය රෝහලට මා මෙතරම්ම ඇලුම් කරන්නේ මන්දැයි විටෙක මා මගෙන්ම අසා ගන්නා ප්‍රශ්නයකි.    මන්දයත් ඊට වඩා සුවපහසු ස්ථාන බොහොමයක මා සේවය කර ඇතත් ටී බී හෙවත් ක්‍ෂය රෝගය නම් බෝවන රෝගයට රටේ තිබු ලොකුම රෝහලේ සේවය කළ කාලයට මා ඉතා ආදරය කරන්නේ මගේ තරුණ දිවිය ඒ රෝහලේ ගෙවීගිය නිසාදෝ යැයි විටෙක මට සිතේ.    මගේ තරුණ වියේ අමතක කළ නොහැකි මතකයන් රැසක් ළය රෝහල හා බැඳී  පවතින අතරම එකල වැලිසර ළය රෝහලේ පරිසරයද ඉතාම අලංකාර  එකක් විය.    අක්කර පනස් ගණනක් වූ රෝහල් වත්ත පුරාම විවිධාකාර ගස්වැල් වවා තිබුණි. 

විටෙක මැයිගස්,රොබරෝසියා,කනේරු ඈ තව තවත් නම් නොදත් විවිධාකාර ගස්වල  මලින් සැරසෙන රෝහල් භූමිය සිහින ලොවක් බඳු විය.    මේ කාලයේ දී රෝහල් භූමියේ පිහිටා ඇති එන් ටී එස් හෙවත් හෙද පුහුණු පාඨශාලාවේ නේවාසිකව ඉගෙන ගන්නා තරුණියන් රෝහල් භූමියේ අලංකාරයෙන් මුසපත්වී  කවිද නිසඳැස්ද ලියන්නට පෙළඹෙන්නේ නිරායාසයෙනි.

සමහරුන් නම් නොදත් මල්ගස්වල නම් අපෙන් ඇසුවිට ඒ හැම එකටම අප දෙන පොදු පිළිතුරක් වුයේ ඒ කිටරම්බා ගසක් කියාය.   ටිකක් වෙලා ගෙන වචනයේ තේරුම වටහාගන්නා ඔවුන් බොහෝවිට අප සමගම සිනහසෙමින් එය රසවිඳිති.    දකුණු ආසියාකරයේ රටවල් බොහොමයක ව්‍යාප්ත වී තිබු ක්‍ෂය රෝගය බී සී ජී එන්නත සොයාගන්නට පෙර නියත වශයෙන්ම මාරාන්තික රෝගයක් විය.    ඒ හේතුවෙන්ම එකල ළය රෝහලේ වැඩකරන්නට සේවකයන් සොයාගැනීම රෝහල් පාලනයට විශාල ප්‍රශ්නයක් වී තිබු බව අසා ඇත්තෙමි.    එකළ රෝහල් පාලකයන් පාරේ යන අයට අප්පුඩි ගසා කතාකර රෝහලේ සේවයට බඳවාගෙන තිබුණි යැයි කතාවක්ද පැතිර තිබුණි.    වයෝවෘද්ධ උපස්ථායකයින් රෝහල් කොරිඩෝවේ ගමන් කරද්දී සමහරු අප්පුඩි ගසා සැඟවී බලා සිටියේ ඔවුන්ගේ කුණුහරුප අසාගන්නටය.    රෝගයට අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර නොමඳව තිබු සහ රෝගය ඉතා හොඳින් පාලනය කර තිබු අප සේවය කළ වකවානුවේ පවා සතියකට මරණ තුන හතරක් වාර්තාවීම සාමාන්‍ය තත්වයක් වීම තුළ ප්‍රතිකාර නොමැති කාලයක මරණ කෙතරම් වී දැයි සිතාගත හැකිය.  

රෝගයට බිය වුවොත් රෝගය වැළඳීමේ ප්‍රවනතාව වැඩි බව අප අසා තිබුණා මෙන්ම අපව දැනුවත් කර තිබුනේද රෝගයට හෝ රෝගීන්ට බිය නොවී හොඳට බඩ පිරෙන්නට කෑම කා තම රාජකාරිය කරන ලෙසටය.    කෙසේ වුවද අපට රෝගයට බියවන්නට හේතුවක් හෝ වේලාවක් නොතිබූ අතර අසරණ රෝගීන් වෙනුවෙන් අපට කරන්නට තිබු රාජකාරි නොවලහා ඉටුකළෙමු.    රෝගීන් වෙනුවෙන් කළ කී දෑ වෙන් වශයෙන් කියා පෑම අනවශ්‍ය වුවත් රෝගීන්ට පිහිටවීම හේතුවෙන් සිතේ හටගත් ආශ්වාදය අදටද ජීවිතයට මහත් ආශීර්වාදයක් වී ඇතිබව මෙහිදී සටහන් කළ යුතුමය.    කෙසේ වුවද අද දවසේ මේ රෝගය කෙතරම් පාලනය කර ඇද්දැයි කිවහොත් දැන් ක්‍ෂය රෝගය යන නම පවා භාවිතයෙන් ඉවත්ව ඇත.   එකළ වෙන් වශයෙන් තිබු ළය රෝහල් දැන් සාමාන්‍ය රෝහල් බවට පත්වී  හැම රෝගයකටම ප්‍රතිකාර කරන රෝහල් බවට පරිවර්තනය වී ඇත.    ක්‍ෂය රෝග මර්දන ව්‍යාපාරය ස්වසන රෝග මර්දන ව්‍යාපාරය බවට පත්වී ක්‍ෂය රෝගය ස්වසන රෝගයක් ලෙස ලඝුවී ඇත.

එකළ ක්‍ෂයරෝග මර්දන ව්‍යාපාරයේ ප්‍රධාන කාර්යාලය ඩීන්ස් පාරේ පිහිටා තිබුණු අතර ප්‍රධාන වශයෙන් ළය රෝහල් තුනක් විය.    ඒවා වැලිසර,කඳාන හෙවත් ආනියාකන්ද සහ කන්කසන්තුරේ පිහිටා තිබුණි.    ඊට අමතරව හැම දිස්ත්‍රික්කයකටම එක බැගින් ළය චිකිත්සාගාර  පිහිටුවා තිබු අතර ඒ ඒ දිස්ත්‍රික්කවල රෝහල්වලට සම්බන්ධව පිහිටුවා තිබු මේවායේ පරිපාලනය සිදුවුයේ ක්‍ෂය රෝග මර්දන ව්‍යාපාර ප්‍රධාන කාර්යාලයෙනි.    මා මුලින්ම කොළඹ ළය චිකිත්සාගාරයේත් ඊළඟට වැලිසර ළය රෝහලේත් ඉන්පසුව ක්‍ෂය රෝග මර්දන ව්‍යාපාරයේ ප්‍රධාන කාර්යාලයේත් සේවය කර සෞඛ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ඉවත්ව ගියෙමි.   

අප වැලිසර ළය රෝහලේ සේවය කළ කාලයේ රෝහල අද තරම් නවීන හෙවත් පොෂ් එකක් නොවීය.    මුළු අක්කර පනස් ගණනක් පුරා තිබු රෝහල්වත්ත වටේ ගසා තිබු කටුකම්බි වැට හැමතැනින්ම කැඩී බිඳී තිබුණු අතර වැට අයිනේ පෝලිමට තේ කඩද පෙට්ටි කඩද  පැටව් ගසා තිබුණ අතර ඒවායේ ඉලක්ක පාරිභෝගිකයින් වුයේ රෝහලේ සිටින රෝගීන්ය.     සාමාන්‍ය රෝහලක දින කීපයකට නේවාසිකව සිටින රෝගීන් රෝහලෙන් දෙන කෑම වේල කෑමට නොගත්තත් වැලිසර ළය රෝහලේ නේවාසිකව සිටින රෝගීන් තුන් වේලම කෑමට ගත්තේ රෝහල් මුළුතැන් ගෙයින් ලබාදෙන ආහාරයය.    මුළුතැන් ගෙයි සේවය කරන අරක්කැමියන් රෝගීන්ට ලබාදෙන ආහාර වේල කෑමට ප්‍රිය ආකාරයට රසවත්ව පිසුවේ මාස හය හත හෝ අවුරුද්ද ප්‍රතිකාර ගනිමින් නේවාසිකව සිටින ලෙඩුන්ට සැමදිනම ගෙදරින් ආහාරපාන නොලැබෙන නිසාය.   

රෝගීන්ට උදේ ආහාරය වශයෙන් පාන් සමග පොල් සම්බෝල,පරිප්පු,කෙසෙල් ගෙඩි හෝ ජෑම් සහ බොන්නට කිරි තේ ලැබුණි.    දවල් දහයට පමණ නැවතත් කිරි වීදුරුවකි.    දවල් ආහාරය වශයෙන් එළවළු දෙකක්, මැල්ලුමක් මස්,මාළු, කරවල හෝ බිත්තර සමග බත් ලැබේ.    රාත්‍රි කෑම වේල  හවස පහට පමණ බෙදා දෙනු ලබන අතර රෝගීන් කැමති වෙලාවක එය ආහාරයට ගත හැක.    ඊට අමතරව ශරීරය දුර්වල තත්වයක පවතින රෝගීන්ට වෛද්‍ය නිර්දේශ අනුව විශේෂ කෑම බීම වර්ගද නොඅඩුව ලබාදෙනු ලැබේ.

රෝහලෙන් තුන් වේලටම රසවත් සහ පෝෂ්‍යදායක ආහාර රෝගීන්ට ලැබුණද අමතර රසකැවිල්ලක් තේ කෝප්පයක් හෝ දුම්වැටියක් මිළට ගැනීමට රෝගීන් ගියේ මේ පෙට්ටි කඩවලටය.     කඩවලට අමතරව පාන්,රෝස් පාන්, බනිස්, කිඹුල්ලු ආදී බේකරි නිෂ්පාදනද රෝල්ස් කට්ලට් ද ලෑතර සව්බර විස්කිරිඤඤ ආදී රසකැවිලිද බයිසිකලයේ බැඳගත් විශාල පෙට්ටියක පුරවාගෙන විකුණන්නට වාට්ටු ගානේ ආ සයිකල් කාරයෙක්ද විය.    ඊට අමතරව රේස් සුදුවට ඇබ්බැහිවූ රෝගීන්ට උදේ රේස් කොළය අතටම දී සවසට රේස් තුන්ඩු සහ මුදල් එකතු කර ගන්නා සොයිසාගේ ජංගම බුකිය රෝහලේ ක්‍රියාත්මක වූ තවත් සමාජ සත්කාරයකි.

වැලිසර නවලෝක ක්‍රීඩාංගනය යනුවෙන් නම්කර ඇති පිට්ටනියද එකල රෝහල් භූමියේම කොටසකි.    කඳාන,වැලිසර,ගල්උඩුපිට,නාගොඩ ආදී ගම්වල කොල්ලන්ට එල්ලේ ගහන්නට ද පිටින් කණ්ඩායම් ගෙන්වා එල්ලේ තරඟ පවත්වන්නටද තැනක් නැතිවූ කළ ඔවුන්ගේ ප්‍රශ්නය ඉදිරිපත් කළේ එකල වත්තල මන්ත්‍රී වරයාවූ ජෝන් අමරතුංගටය.   ප්‍රශ්නය ඉදිරිපත් කළ විගසම විසඳුම ජෝන් අමරතුංගගේ මුව අගමැ තිබුණි.   "ආ ගිහිං ඉස්පිරිතාල වත්තෙ බෝල ගහන්න! කිසි ප්‍රශ්නයක් නෑ!" කියා ඔහු කොල්ලන්ගෙන් ගැලවෙයි.     කොල්ලන් බෝල පිති අරගෙන ඉස්පිරිතාල වත්තට පැන්න විගස මුරකාරයන් කොල්ලන්ව එළවා දමයි.   සමහර විට කොල්ලන් මුරකාරයාට පාට් දාන්නේ ජෝන් අමරතුංගගේ හයිය අරගෙනය.   එවිට මුරකාරයා ඉස්පිරිතාලේ වැඩකරන නාහෙට නාහන කොල්ලන් හත් අට දෙනෙක් එක්ක ඇවිත් වත්ත ආක්‍රමණය කළවුන් ගහලා එලවයි මේ ප්‍රශ්නය දිගින් දිගටම ඇදී යමින් තිබුණේ කිසිම විසඳුමක් නොමැතිවය.    රෝහලට අලුත් වෛද්‍ය අධිකාරී වරයෙක් පැමිණියේ මේ අතරවාරයේය.    මට මතක හැටියට ඔහුගේ නම පෙරිම්පනායගම් වූ අතර ඇවිත් තිබුණේ වැලිකඩ හිරගෙදර රෝහලේ සිටය.    ඉතා ක්‍රියාශීලී වෛද්‍ය අධිකාරී වරයෙක් වූ ඔහු පැමිණි දිනයේ සිටම රෝහලේ භෞතික සම්පත් වැඩි දියුණු කරන්නට මාර්ග සොයන්නට විය.    

රෝහල වෙනස් කරන්නට අවශ්‍ය වුවද එය සිතු තරමට පහසු කටයුත්තක් නොවීය.     ඒ තරමටම රෝහල පිරිහිලාය වාට්ටු අබලන්ය,ඇඳන් කැඩිලාය, මළපවාහන පද්ධතිය ලෙඩදෙයි, වැසිකිළි ජරාවාස වීලාය, කැඩුණු වැටෙන් හරක්ද එළුවන්ද වත්තට පැනලාය, හැමතැනම බලු කරදරේය.     මේවා සියල්ල යථා තත්වයට පත්කරන්නට අවශ්‍ය රුපියල් මිලියන ගණනක මුදල වියදම් කරන්නට සෞඛ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවට මුදල් ප්‍රතිපාදන නැත.    අලුත්වැඩියාව තබා රෝහලේ නඩත්තුව කරගෙන යන්නේද බොහොම අමාරුවෙනි.    දවස පුරා රෝගීන්ගේ කැත කුණු අතගාන සේවකයන්ට අත හෝදාගන්නට අවශ්‍ය සබන් ටිකවත් ඇතිවෙන්නට දෙන්නට දෙපාර්තමේන්තුවට හයියක් නැත.     කෙසේ වුවද අලුත් වෛද්‍ය අධිකාරී වරයාද තමන් හිතුදේ ලේසියෙන් අත් අරින ජාතියේ පුද්ගලයෙක් නොවීය.    ඔහු රෝහල් සංවර්ධන කමිටුවක් පිහිටුවා ප්‍රදේශයේ ඉන්නා දානපතියන් අල්ලා ගත්තේය.    ඒ මගින් පළාතේ මන්ත්‍රී වරයාවූ ජෝන් අමරතුංගද ලංකර ගත්තේ වැඩක් නොකළත් කරන වැඩකට අකුල් හෙලන්නට මන්ත්‍රීවරයාට හැකි බැවිනි.   නවලෝක මුදලාලිගේ සභාපතිත්වයෙන් යුත් සංවර්ධන කමිටුව වාට්ටු පහළොව පිළිසකර කරන්නට කොම්පැණි පහළොවකට බාර දුන්නේය.    නවලෝක මුදලාලි මාදුළුවාවේ සෝබිත හාමුදුරුවන්වත් මේ වැඩේට එක්කරගෙන ආවේ වැඩේ තවත් ලස්සන  කරන්නටය.    එකළ සෞඛ්‍ය ඇමතිවරයා වු දොස්තර රංජිත් අතපත්තු ඔහුට හැකි පමණින් වැඩේට උදව් කළේ නිතරම රෝහලට යමින් එමින්ය.

වැඩේ දැන් හොඳට කෙරීගෙන යයි මේ අතරේම ජෝන් අමරතුංග මන්ත්‍රී වරයා බොරදියේ මාලුවෙක්ද බා ගත්තේය.   ඒ කුමක්ද කිව්වොත් ඔහුට කොල්ලන්ගෙන් හිසරදයක්  වී තිබු ක්‍රීඩා පිටියට ඉඩම් කොටසක් ඉස්පිරිතාල වත්තෙන් ඉල්ලා ගන්නට ඔහු සමත් විය.    ඒ ඉඩම් කෑල්ලේ නවලෝක ක්‍රීඩාංගනය හදාගත්තේ නවලෝක මුදලාලිගේ උදව්වෙනි.    රෝහල සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියේ නිවේදක කටයුත්ත මට පැවරී තිබුණේ නිතරඟයෙනි.   හොඳ දේ කරනවිට හොඳක් වෙන බව ස්ථිර කරමින් මට මාදුළුවාවේ සෝබිත හිමියන් දැන හැඳින ගැනීමේ අවස්ථාව එයින් ලැබිණි.    උන්වහන්සේගේත් මගේත් හිතවත්කම සෝබිත හිමියන් අපවත්වෙන තෙක්ම අවුරුදු තිස් ගණනක් දිග දුරට ඇදුණි.    අවසන්වරට උන්වහන්සේගේ මුහුණ බලා දනක් පිළිගන්වන්නටද මට වාසනාව ලැබුණේ අපවත් වෙන්නට ටික දිනකට පෙර උන්වහන්සේ මෙරටටද වැඩිය බැවිනි.       

සෝබිත හාමුදුරුවන් ගැන කියනවිට මට මතක්වුණේ තව හාමුදුරු නමක් ගැන කතාවකි.     ඔය වැලිසර නවලෝක ක්‍රීඩාංගනයේ වැඩ කෙරෙන කාලයේම ඉස්පිරිතාල ඉඩමේ තියෙන එන් ටී එස් එක ඉස්සරහපිට පාර අයිනේ තියෙන පොඩි රිසිවේසන් කෑල්ලට ආපු තරුණ හාමුදුරු නමක් ටකරං මඩුවක් පොඩියට හදාගෙන පොඩි බුදු පිළිමයකුත් තියාගෙන එතැන පදිංචි විය.    නගර සභාව ඇතුළු වගකිවයුතු කොටස් ඒ හාමුදුරුවන්ව එතැනින් අයින් කරන්නට හැදුවත් අයින් උනේ හාමුදුරුවෝ නොවේ.   කාලය ගතවී ගියේය හාමුදුරුවෝ කොච්චර දස්සයෙක්ද කිව්වොත් ඒ පොඩි ටකරං මඩුව අද මුලගන්ධකුටි විහාරය වී පළාතේම පිළිගත් පන්සලක් ලෙස දියුණුවෙන් දියුණුවට පත්වී ඇත.   පන්සල වටේ අලංකාර තාප්පයක්ද චෛත්‍යයක්ද බෝධියක්ද විශාල බුදුගෙයක් සහ අලංකාර ආවාස ගෙයක්ද සහිත මුලගන්ධකුටි විහාරය දැන් නිකම්ම විහාරයක් නොව පිරිවෙනකි.    හැබැයි පිරිවෙන ඇතුළු පන්සල පිහිටා ඇත්තේ වැලිසර ඉස්පිරිතාල වත්තේ බවත් කර ඇති ඉදිකිරීම් සියල්ලම අනවසර ඉදිකිරීම් බවත් කවුරුවත් කියන්නට ඉදිරිපත් නොවෙන්නේ හාමුදුරුවන් දැන් එපමණටම බලවත් නිසාය.   ඒ  හැමදා අල්පේච්ඡ ජීවිතයක් ගතකළ සෝබිත හාමුදුරුවන්ට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් චරිතයකි.

දැන් නම් වැලිසර ළය රෝහලේ මුළු ඉඩම වටේම ලොකු තාප්පයක්ද හොඳ ගේට්ටුවක්ද ආරක්ෂක සේවාවක්ද ඇත.   2007 දවසක මම කඳානේ ගෙදරකට ගියේ රට ඉඳන් එනකොට යාලුවෙක් දුන්න පාර්සලයක් ඒ ගෙදරට ගිහිං දෙන්නටය.   ඒ වැඩේ ඉවරකර මම ඉස්පිරිතාලෙටත් ගොඩ උනෙමි.    නමුත් මම දන්න අය හිටියේ දෙන්නෙකි එක්කෙනෙක් රෝහලේ සෙකට්‍රිය.    ඔහු මාව ආදරයෙන් පිළිගෙන විස්තර කතාකළේය.   කාලයකට ඉස්සර  මම කරපු වැඩ නිසා මාව දිරවන්නේ නැතුව සිටි ඔහු මා හැඳල ලාදුරු රෝහලට මාරුකළේය.   පරණ තරහ හිතේ තියාගෙන නොසිටි නිසා මමත් හොඳට කතාකළෙමි.   අපි දෙන්නාගේ පිළිසඳර අවසාන වුණේ මහබාගේ හන්දියේ බාර් ඇන්ඩ් රෙස්ටුරන්ට් එකකිනි෴