අපේ ගෙදරින් පැහිච්ච කොස් ගෙන්වාගන්නට ගොස් වූ අකරතැබ්බය ගැන මම මගේ අනික් බ්ලොගයේ ටිකක් ලීවෙමි. දිගු කලක් විප්‍රවාසයේ ගතකරන විට මෙවැනි දොළදුක් ඇතිවීම සාමාන්‍ය දෙයකි. කොහොම නමුත් ඒ බලාපොරොත්තුව සුන්වූ තැන බිඳුණු සිතැතිව සිටි මට කොස් ගැන බොහෝ දේ කල්පනා විය. ඒ නිසාම මෙය කොස් කතාවක් ලෙස හඳුන්වන්නට කැමැත්තෙමි.
කතාව කොස්වලටත් ටිකක් ඉස්සරහට ගෙනියන්න වෙන්නේ අපේ ගම්වල කාන්තාවන් වැඩ පටන්ගන්නේ ගහේ ගෙඩි ඉඳෙන්න ගත්ත දවසේ ඉඳලා නිසාමය. ඒ කියන්නේ ඒ අය ඉස්සෙල්ලාම වැඩ පටන් ගන්නේ පොළොස් ගෙඩියෙනි. පොළොස් කිව්වට හැම ගහේම පොළොස් එකවගේ රහ නැත. පොළොස් ඇඹුල උයපුවම එන රහ ගැන නම්දරාපු ගස් තිබේ. ඒ ගස්වල පොළොස් හොඳට තෙල් පෑදෙන්ට උයපුවම පොළොස් කෑල්ලේ ඇතුළත රත් පැහැ ගනී, ගෑවිච්චි තැන කන්නට පුළුවන් තරම් රසය. ගමේ කාන්තාවන් පොළොස් ඇඹුල උයන්නට ගන්නේ අන්න ඒ වගේ ගස්වල කොස්ය. එහෙම ගස්වල හැදෙන පොළොස් ගැට වැඩි හරියපොළොස් ඇඹුල් උයන්නටම කඩන නිසා කොස් වෙන්නේ කඩන්නට බැරි තරම් උඩ හැදුණු ගෙඩිත් කොළවලට වහං වෙලා හැදුණු හේතුවෙන් ගමේ ගෑනුන්ගේ ඇස්වලට නොපෙනුණු ගෙඩිත් පමණය.
පොළොස් ගැටය කඩා ගෙනැත් දෙකට පලා කටු ටිකද වහල්ලද රැස දමා තරමක කෑලිවලට කපාගෙන වතුරට දමා සෝදාගනී. පොළොස් කෑල්ලේ වහල්ල හරියේ කීස් කීස් ගා මන්නයෙන් ඉරි හත අටක් අඳින්නේ ලුණු ඇඹුල් හොඳට ඇතුළට කාවදින්නටය. ඊට පසු හොඳට තුනපහ දමා අතගා පොල්කිරිද දමා ලිප තබාගනී. පොළොස් ඉවිල්ලේ විස්තරය දවසක් සුරංග කියා තිබුණු නිසා මම ඒ හරිය කියන්නේ නැත. ඒත් අපේ පළාත්වල නම් පොළොස් ඇඹුල උයද්දී පොළොස් කෑලි තම්බාගෙන උයන්නේ නැත. එකවරම ඔක්කොම පහේ දමා ලිප තබයි. පොල්කිරි දමද්දී හොඳට වේලුනු පොල්වල කිරි දමන්නේ හොද්ද ඉදෙන විට තෙල් පෑදෙන්නටය. ලිපේ තබාගත් පොළොස් ඇඹුල හොඳින් ඉදුනාට පසුව ගින්දර ඇද දවසක් පමණ මඳ ගින්නේ තියෙන්නට හරින්නේ හොඳට පදම් වෙන්නටය. එහෙම තබා ලිපෙන් බාගත් පොළොස් ඇඹුලේ රස ගැන ආයෙ කියන්නට දෙයක් නැත. දවස් ගණනක් තියාගත්තද නරක් වෙන්නේ නැත. පොළොස් ඇඹුලේ බොරය තියෙන ඇතිළියට බත් දංකුඩ සුරා දමා කළවම් කරගෙන එතැනම ඉඳගෙන වළඳන විට තියෙන රස දන්නේ එහෙම කාපු උන් පමණය.
ඊළඟට පොළොස් ගැටය ක්‍රමයෙන් මැල්ලුම් පොළොසයක තත්ත්වයට මෝරා එයි. ඒ කියන්නේ ගෙඩියේ මදුළුද ඇටද ඉඳීගෙන එන කාලයයි. මැල්ලුම් පොළොස් ගෙඩිය සිහින් කැබලි වලට කපාගෙන සුදුළූණු ගම්මිරිස් අවුමිරිස් පොල් ආදිය එකට අඹරා මුට්ටියක දමා මලවා ගත් විට ඉතා රසවත් ආහාරයකි. මැල්ලුම් පොළොස් ද මාලු පොළොස් මෙන්මය. ඒ කියන්නේ හැම ගහේම පොළොස් මැල්ලුමට රස නැත. මැල්ලුම් හදපු විට හාල් මෙන් හොඳට ඉදෙන කොස් ගස්වල ගෙඩි මේ සඳහා ගනී. කුඹුරුවල ඇඹුලට බොහෝවිට බත්ද පොළොස් මැල්ලුම්ද කරෝල හොදිද ගෙනයන්නේ ගොවියන් එම ආහාරවලට වඩාත් ප්‍රියකරන නිසාය. කටවහරේ එන එහෙම වෙලාවට කියපු කවියක්ද මට මතකය.
සිරික්කන්ඩං
පොළොස් මැල්ලුං
බෙලෙක් හැන්දෙං
දෙකක් බෙදපං
මෙතැන සිරික්කන්ඩං කියා කියැවෙන්නේ හොදි උයාගත්කළ ඉතා රසවත් කරෝල වර්ගයකටය. කුඹුරු වැඩවලදී යාදෙන්නේ එවැනි ආහාර වර්ගය.
ඊළඟට එන්නේ මැල්ලුම් පොළොසයේ මදුළුද ඇටද හොඳටඉඳී ඇතත් නොපැසුණු පොළොසයෙන් හදන මැල්ලුමය. මේ මැල්ලුම කොස් මදුල ඉරිත් එක්ක දෙකට කපා සකසා ගනී. මැල්ලුමක් වශයෙන් එපමණ ජනප්‍රිය නැතිවුණත් මේ විදියට හදන මැල්ලුමද බොහොමත්ම රසය.
කොස් ගෙඩිය ගම්වල කොච්චර පිරිමහින ආහාරයක්ද කියතොත් කොස් වාරයට පංසලේ හාමුදුරුවන්ගෙ සිවුරෙත් කොහොල්ලෑ ගෑවී තියෙනවා කියා කතාවට කියැවේ. කොස් කාලයට ගමේ හැම ගෙදරකම කෑමට කොස් වරදින්නේ නැත. තම්බපු කොස්, උයපු කොස් හෙවත් කිරිකොස්, කොස් මැල්ලුම් ආදී වශයෙන් විවිධ ආකාරයට කාන්තාවන් කොස් පිළියෙළ කරති. ගමේ අයට කොස් කන්නට මුදල් වියදම් නොවුණත් කොස් ගස් නැති ටවුන්වල ජීවත්වෙන අයට කොස් කන්නට වෙන්නේ මුදලටය. කොස් මදුළුද මැල්ලුමට ලියපු කොස්ද ආදී වශයෙන් ටවුමේ වෙළෙඳපොලේ කොස් මුදලට අලෙවිවේ. ගමේ අය ටවුමේ වෙළෙන්දන්ට ගමේ ගස්වලින් කොස් කඩා ගෙනගොස් විකුණති. මුළු ගහේම පැහුණු කොස් ටික කඩාගත්තත් ගහ අයිතිකාරයාට හම්බවෙන්නේ සුළු මුදලකි. ගහේ කොස් ටික ඉදි ඉදී බිම වැටී කුණුවී යනවාට වඩා එහෙමවත් කෙනෙක් කන එක හොඳයයි සිතා ගස් අයිතිකාරයනුත් සද්ද නැතිව සිටිති. ටවුමට ගෙනයන කොස් ගෙඩියේ කටු ටික ඇරෙන්නට අනික් සියල්ලම මැල්ලුම් කපා හෝ මදුළු ගලවා මුදලට අලෙවිවේ.
බැඳපු අලුත අපි කැන්දලියැද්දපාළුවේ ගෙයක් හදපු කාලේ ගස්වලින් කොස් කඩා එකතුකරන වයසක ජෝඩුවක් ඒ වත්තටත් ආවේ කොස් කඩා ගන්නටය. ඒ දෙන්නා කොස් කඩද්දි එතන හිටපු ගමේ කොල්ලෙක් ඔවුන් කවුදැයි මට කීවේය. ඒ ඊට අවුරුදු කීපයකට පෙර සාප් ක්‍රීඩා උළෙලේ රන් පදක්කම් දිනූ මැරතන් ධාවකයාගේ දෙමව්පියන්ය. ඒ ක්‍රීඩකයා පදිංචිව සිටියේ වෙළෙන් එහා පැත්තේ කියා ඔහු මට වැඩිදුරටත් කීවේය. කොස් කඩාගෙන ආපහු යද්දී ඒ තාත්තා බුලත් කහට බැඳුණු දසන් විදහා මගෙත් එක්ක අහිංසකව සිනාසුනු හැටි අදත් මට එදා වගේම මතකය. ඒ දෙන්නා ජීවිකාව ගෙනයන්නට මුදල් සොයා ගන්නේ කොස් එකතුකර පෑලියගොඩට ගෙනගොස් විකිණීමෙන්ය. ඊට කාලයකට පසු කොටි සංවිධානය ජෙයරාජ් ප්‍රනාන්දුපුල්ලේ ඇමතිවරයාව ඝාතනය කරද්දී මේ මැරතන් ශූරයාද ඒ පිපිරීමට හසුවී මියගියේය. ඒ ආරංචිය දැනගන්නට ලැබුනවිට එක්වරම මට මතක්වුයේ අර අහිංසක තාත්තාගේ මුහුණයි.
කතාව ලියාගෙන යනවිට කාල වකවානු මතක්කර ගන්නට මම ජෙයරාජ් ප්‍රනාන්දුපුල්ලේ මහතාගේ ඝාතනයේ රූපපෙළ ආයෙත් නැරඹුවෙමි. මට එක්වරම සිහියට නැගුනේ සුද්දාය. සුද්දාද පදක්කම් දිනූ මැරතන් ධාවකයෙක් මෙන්ම ඔය මම කියන සාප් මැරතන් ශූරයාගේ සමකාලීනයෙක් සහ ලඟම මිත්‍රයෙකි. එදා ජෙයරාජ් ප්‍රනාන්දුපුල්ලේ ඇමතිවරයා මරන්නට කොටි සංවිධානය සාප් මැරතන් ශූරයා ඉත්තෙක් කොටගෙන සංවිධානය කර තිබු මැරතන් තරඟයේ සංවිධානයට සහ විනිශ්චයට සුද්දාටද ආරාධනා කර තිබූ බව ඌ මගෙත් එක්ක පස්සෙ දවසක කීවේය. සුද්දාගේ මොකක් හෝ වාසනාවකට එදා ඉස්කෝලේ හදිසි රාජකාරියක් පැවරී තිබුණ නිසා ඌට මැරතන් එකේ වැඩේට යන්නට නොහැකිවිය. වැරදිලාවත් සුද්දා එදා වැලිවේරියට ගියානම් අපට සුද්දාගේ කෑලි ගෙදර ගෙනෙන්නට වෙන්නේ කූඩයකට දාගෙනය.
එදා මරාගෙන මැරෙන බෝම්බයෙන් සිදුවූ විනාශය ඒ තරමටම බලවත්ය. වඩාත්ම අවාසනාව මැරුණේ කවුද කියා සොයාගන්නටවත් නොහැකිවීමය. බොහොමයක් වෙලාවට ඔයවගේ පිපිරීම් වලින් මියගිය අය හඳුනා ගන්නට වෙන්නේ ශරීර කොටස්වල ඇති විශේෂ ලක්ෂණ වලින් කැළැල් ලප හෝ පච්ච ආදී සාධක වලින්ය. පච්ච කියද්දී මගෙත් එක්ක යාලුවෙක් කියපු රස කතාවක් මතක්වේ. එක මනුස්සයෙක්ව රෝහලට ඇතුල් කර තිබුණේ මොකක්දෝ හමේ රෝගයක් නිසාය. රෝගයට ප්‍රතිකාර වශයෙන් එක්තරා ඖෂධයක් දිනපතා හමේ ආලේප කළ යුතු විය. මේ පුද්ගලයාගේ තිබු විශේෂත්වය වූයේ මුළු සිරුර පුරාම පච්ච කොටා තිබීමයි. ඒ පච්ච වලත් තිබුණේ ලංකාවේ තිරගතවූ චිත්‍රපට වල නම්ය. දවසක්දා උදේ සාත්තු සේවකයෙක් මේ පුද්ගලයාගේ සිරුර පුරා බෙහෙත් ගල්වද්දී ලෙඩ්ඩුන්ට බෙහෙත් බෙදමින් එතැනින් යන්නට ආ තරුණ හෙදියකට ශරීරය පුරා පච්ච කොටා තිබු මේ රෝගියා පිළිබඳව ඇතිවුණේ මහත් කුතුහලයකි. තමන් කරමින් සිටි රාජකාරිය ඉක්මනින් අවසන් කළ ඇය මේ රෝගියා වෙත පැමිණ ඔහුගේ ශරීරයේ ඉදිරිපස පෙනෙන්නට තිබූ පච්ච එකිනෙක හඬනගා කියවන්නට වුවාය.
යුගයෙන් යුගයට, හිත හොඳ චණ්ඩියා, ජනේලය, සත්‍යග්‍රහණය, තාත්ති මං ආදරෙයි, පොඩි විජේ, මංගල තෑග්ග, කිවුලෙගෙදර මොහොට්ටාල, යුක්තියද ශක්තියද, නොම්බර එකයි, කවුළුව, රජ වැඩකාරයෝ, රන් දම්වැල්, විරාගය, ඔබටයි ප්‍රියේ ආදරේ, අහිංසා, රස රහසක්, චණ්ඩින්ගෙත් චණ්ඩියා, ගෙදර බුදුන් අම්මා, සඳකඩ පහන, අම්මෙ ඔබ නිසා, අංගුලිමාල, නැව ගිලුණත් බෑන් චූන්, දුර්ගා, සටන, නැවත අපි එක්වෙමු, කෝ හතුරෝ, සාදා...ම්ම් මේ මොකක්ද අනේ මේ සාදා?
ඇය පච්චය තිබූ අවයවය එහෙට මෙහෙට පෙරළමින් හොඳින් බැලුවේ මේ චිත්‍රපටය කුමක්ද කියාය. එහෙත් සාදා කියා චිත්‍රපටයක් ගැන ඇයට සිතාගන්නට නොහැකි විය. තරමක් විනෝදකාමී යුවතියක් වූ ඇය රෝගියාගෙන් කෙළින්ම ඒ පිළිබඳව විමසා සිටියාය.
"මේ මොකක්ද සාදා කියන්නෙ අපි නං එහෙම චිත්‍රපටයක් අහලවත් නෑ!"
" හරි හරි මිසී ඔහොමම තව ටිකක් ඉන්නකෝ, වෙලාවට නම ඒවි!" රෝගියා කීවේය.
රෝගියා කී කතාව සහතික ඇත්තය. මොහොතකින් චිත්‍රපටයේ නම ඇගේ දෑස් ඉදිරියේ දිගහැරෙන්නට විය.
" සාගර ජලය මදි හැඬුවා ඔබ හන්දා"෴
